CHARAKTERYSTYKA WALORÓW PRZYRODNICZYCH
Gmina Lipowa leży na granicy dwóch subregionów geograficznych: Beskidu Śląskiego wchodzącego w skład Beskidów Śląsko-Morawskich oraz Kotliny Żywieckiej należącej do obniżenia Jabłonowskiego. Dno Kotliny Żywieckiej zajmuje wschodnią część obszaru gminy. Omawiany obszar podzielony jest na szereg niewysokich działów przez równoleżnikowe doliny rzek. Wierzchowiny działów obniżają się łagodnie w kierunku wschodnim. Ponad tę falistą powierzchnię wznosi się krawędzią blok Beskidu Śląskiego. Granica obszaru gminny biegnie kulminacjami Pasma Wiślańskiego od Magurki przez Kopiec pod Malinowską Skałę, od Malinowskiej Skały ciągnie się, jako boczna gałąź głównego grzbietu masyw Małego Skrzycznego oraz Skrzycznego (1250 m n.p.m.)
fot. blog "Lipowa i okolice"
Położenie gminy Lipowa w obrębie Beskidu Śląskiego i Kotliny Żywieckiej zapewnia różnorodność krajobrazową. Nad gminą dominuje najwyższe wzniesienie Beskidu Śląskiego tj. Skrzyczne (1257 m n.p.m.). Znajdują się tutaj i inne, ważne pod względem krajobrazowym wzniesienia: Ostre (935,2 m n.p.m.), Palenica (751,9 m n.p.m.), Mała Palenica (618,5 m n.p.m.), a także bezimienne wzgórze w Słotwinie (481 m n.p.m.), w Ostrym (574 m n.p.m.) i w Twardorzeczce (581,5 m n.p.m.). Najciekawsze panoramy można obserwować z licznych na tym terenie hal beskidzkich. Najbardziej rozległe i najpiękniejsze są tu hale: Ostre. Jaśkowa i Skrzyczne.
fot. Piotr Jasek
Obszar gminy urozmaicają naturalne progi skalne, które tworzą małe, ale malownicze wodospady. Między Beskidem Śląskim, a Kotliną Żywiecką występują
wapienne wzgórza np. Nowe czy Bindowa Kępa. Prawdopodobnie kiedyś istniał tu ciąg wapiennych pasm, ale został „rozmyty" przez rzeki wypływające z
Beskidów. Do niedawna wzgórza te były wykorzystywane gospodarczo. Eksploatowano (łamano) wapień cieszyński, który służył nie tylko jako materiał
budowany, ale przede wszystkim był surowcem, z którego wypalano wapno. Piec służący do tego celu znajdował się w Twardorzeczce oraz w Lipowej - nad
rzeką Leśnianką - został on jak zniszczony przez powódź. Do dziś zachowały się jedynie relikty urządzeń technicznych wapiennika w Radziechowych.
Eksploatacja złóż została przerwana ze względu na ich skromne zasoby (Suschka J., 1996). Walory estetyczne krajobrazu w obrębie Kotliny Żywieckiej
kształtowane są przez doliny potoków i towarzyszące im łęgi oraz zarośla. Najbardziej malownicze doliny to: dolina Leśnianki, Kalonki, Wieśnika, a
także środkowa i dolna część doliny Żarnówki. Potoki te zachowały swój naturalny urok przez, to iż nie są uregulowane. Górna część potoku Leśnianki
obfituje w osuwiska i wychodnie skalne -głównie łupków {Wilczek Z, 1998).
Dużym urozmaiceniem morfologii stoków na tym terenie są osuwiska skalne, wynikające z przemieszczania się mas skalnych i zwietrzelinowych na
stokach fliszowych. Przyczyna ich powstawania tkwi przede wszystkim w naprzemianległości masywnych piaskowców (ulegających najczęściej osuwaniu) i
łupków, stanowiących płaszczyznę poślizgu dla piaskowca, dużej stromości stoków oraz długotrwałych i obfitych opadach letnich.Osuwiska te stanowią
obecnie formy stare i nie są już aktywne.
Na obszarze gminy Lipowa występują gołoborza czyli „pola głazów", które są jednak nieaktywne, zamarłe i zalesione. Widać je pod szczytami po
stronie południowej. W tutejszym krajobrazie pojawiły się liczne „wykroty'" wynikające z wprowadzenia na tym terenie monokultury świerka w miejsce
pierwotnej puszczy karpackiej jodłowo-bukowo-świerkowej. Stosowanie sztucznych nasadzeń świerczyny spowodowało wiele niekorzystnych następstw m in.
większą podatność na choroby i szkodniki, oraz słabą odporność na silne wiatry. Pomimo, że w lasach na terenie gminy dominuje świerk jednak dzięki
wytyczeniu strefy ochronnej (związanej z poborem wody z Leśnianki) przez browar żywiecki udało się zachować na tym obszarze jeden z najszerszych
pasów naturalnego lasu liściastego z panującą nadrzeczną olszyną górską.
Zobacz również:
Natura 2000
Obszary chronione
Pomniki przyrody
Flora i fauna
Rezerwat
